Als je gaat scheiden, is het belangrijk om te weten hoe de Wet verevening pensioenrechten bij scheiding (Hierna: “WVPS”) werkt.
Deze wet regelt de verdeling van het oudedagspensioen bij een echtscheiding of het beëindigen van een geregistreerd partnerschap in Nederland.
Let op: deze wet is dus niet van toepassing voor samenwoners, ongeacht of deze wel/geen samenlevingscontract hebben.
In deze blog leg ik uit hoe de wet werkt, welke mogelijkheden er zijn om af te wijk van de standaard regels en welke voor- en nadelen deze opties hebben.
De standaard wettelijke regeling
De WVPS betaalt dat beide partners recht hebben op 50% van het oudedagspensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk of geregistreerd partnerschap.
Dit geldt voor het pensioen dat is opgebouwd via een werkgever bij een pensioenfonds of pensioenverzekeraar.
Het pensioen wordt verdeeld op het moment van scheiding.
Het pensioenfonds betaalt het pensioen rechtstreeks aan de ex-partner die het pensioen niet heeft opgebouwd, mits binnen 2 jaar na de echtscheiding het pensioenfonds hiervan op de hoogte is gesteld.
De ex-partner heeft recht op het pensioen vanaf het moment dat de pensioendatum van de pensioengerechtigde.
Afkoop klein pensioen
Het pensioen valt niet onder de regels van de WVPS indien het pensioen na standaard verevening lager is dan de afkoopgrens klein pensioen.
Deze bedraagt in 2024 € 592,51 bruto per jaar.
Is het opgebouwde oudedagspensioen tijdens het huwelijk lager dan € 1.185,02, dan hoeft dit pensioen niet verevend te worden.
Overlijden na verevening van één van de ex-echtgenoten
Als één van de voormalige echtgenoten na de scheiding overlijdt, dan verandert de situatie ten aanzien van het pensioen voor de andere voormalige echtgenoot.
Als de ex-echtgenoot overlijdt die het pensioen niet zelf heeft opgebouwd, dan krijgt de andere ex-echtgenoot weer het volledige ouderdomspensioen op de pensioendatum (of daarna) uitgekeerd.
Het verevende deel groeit als het ware weer aan bij diegene die het pensioen oorspronkelijk heeft opgebouwd.
Als diegene overlijdt die het pensioen zelf heeft opgebouwd, vervalt het recht op oudedagspensioen voor de ex- echtgenoot.
Als er een tijdsevenredige aanspraak, uit hoofde van de scheiding, op nabestaandenpensioen aanwezig is, zal de ex-echtgenoot recht hebben op het bijzondere partnerpensioen.
Niet afhankelijk van het huwelijksgoederensregime
De WVPS is altijd van toepassing, ongedacht op welke wijze je bent gehuwd.
Het maakt dus niet uit of er sprake is van een volledige gemeenschap van goederen of huwelijkse voorwaarden met koude uitsluiting.
Wel is het mogelijk de werking van de WVPS op voorhand uit te sluiten door dit op te nemen in de huwelijkse voorwaarden.
Afwijkende mogelijkheden
Andere verdeling
Je hebt de mogelijkheid een andere verdeling te kiezen dan 50%-50%.
Alles tussen 0%-100% en 100%-0% is mogelijk.
Wel is het belangrijk dat het pensioen na verevening niet onder de afkoopgrens klein pensioen mag komen.
Afzien van pensioenverevening
Je hebt ook de mogelijkheid volledig af te zien van pensioenverevening.
Dit is vergelijkbaar met 0% verevenen.
Je behoudt dan volledig jouw eigen oudedagspensioen.
Voorhuwelijkse periode
Onder de standaard regels van de WVPS wordt het pensioen dat is opgebouwd tijdens het huwelijk verevend.
Het is mogelijk ook (een deel van) de voorhuwelijkse periode op te nemen in de vereveningsafspraken.
Dit komt weleens voor indien mensen lang samen hebben geleefd en slechts een beperkte tijd daarvan zijn gehuwd.
Pensioenverrekening
Pensioenverrekening is een methode om de waarde van de pensioenaanspraken van jou en je ex-partner te verrekenen.
Pensioenverrekening is gebaseerd op een arrest van de Hoge Raad uit november 1981, dat nog steeds van kracht is.
Dit arrest is in de volksmond bekend als het ‘Arrest Boon-Van Loon’.
Bij pensioenverrekening wordt een voorwaardelijk recht op pensioen omgezet in een onvoorwaardelijke recht op vermogen.
Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn indien jullie de keuze maken dat jouw ex-partner in de woning blijft zonder de overwaarde uit te betalen en jij het volledige ouderdomspensioen mag behouden.
Het verrekenen van pensioen met netto vermogen heeft wel fiscale consequenties.
Voor deze blog gaat het te diep in dit nader uit te werken.
Wel is het advies dat, wanneer je pensioenverrekening overweegt, je een adviseur inschakelt die jullie hierin kan begeleiden.
Conversie
Bij conversie wordt de aanspraak op zowel het oudedagspensioen als het bijzonder nabestaandenpensioen omgezet in een eigen oudedagspensioenaanspraak.
Je krijgt zo dus een eigen pensioenvoorziening bij de pensioenuitvoerder van jouw ex-partner.
Dit oudedagspensioen gaat aan jou uitkeren wanneer jij met pensioen gaat.
Deze uitkering blijft voortbestaan totdat je komt te overlijden.
Indien jouw ex-partner komt te overlijden, heeft dit geen gevolgen meer voor het pensioen dat jij ontvangt.
Let op: bij conversie is het belangrijk dat naast overeenstemming tussen de ex-partners ook de pensioenuitvoerder toestemming moet geven.
Voordelen conversie voor de vereveningsplichtige partner
- Het oudedagspensioen van de vereveningsplichtige echtgenoot zal hoger zijn dan in de situatie waarbij niet geconverteerd wordt.
De vereveningsplichtige partner krijgt namelijk een vergoeding voor het feit dat zijn oudedagspensioen niet aangroeit als de verevenings-gerechtigde partner komt te overlijden.
Nadelen conversie voor de vereveningsplichtige partner
- Door de conversie groeit bij eventueel overlijden van de vereveningsgerechtigde partner het oudedagspensioen niet meer aan bij de vereveningsplichtige partner.
Voordelen conversie voor de vereveningsgerechtigde partner:
- Door de conversie wordt de waarde van het aanwezige bijzondere partnerpensioen omgezet in een zelfstandig oudedagspensioen. Het oudedagspensioen is nu afhankelijk van de leeftijd van de vereveningsgerechtigde. De vereveningsgerechtigde is niet meer afhankelijk van het moment waarop de ex-partner met pensioen gaat.
Nadelen conversie voor de vereveningsgerechtigde partner
- Door het omzetten van het bijzonder partnerpensioen in een zelfstandig oudedagspensioen is er geen recht meer op een voorziening bij overlijden van de vereveningsplichtige. Hier kan behoefte aan zijn in geval de vereveningsplichtige ex-echtgenoot ook onderhoudsplichtige is. De alimentatie komt door onverhoopt overlijden immers te vervallen.
Per welke datum?
Voor de verdeling van pensioenrechten geldt als afrekendatum het moment dat de echtscheiding is ingeschreven in de registers van de burgerlijke stand.
De afspraken over het pensioen kunnen om die reden dan ook pas na dit moment gecommuniceerd worden aan de pensioenuitvoerder(s).
Kosten die gepaard gaan met de afspraken over het pensioen mag de pensioenuitvoerder bij jou in rekening brengen.
Ook mag de pensioenuitvoerder deze kosten in minderen brengen op de pensioenrechten.
Vastlegging afspraken
De afspraken die worden gemaakt over het pensioen dienen vastgelegd te worden in een echtscheidingsconvenant of vergelijkbare vaststellingsovereenkomst.
Soms is het niet mogelijk alle pensioenformatie te krijgen tijdens het scheidingsproces.
In het echtscheidingsconvenant worden dan opgenomen dat de pensioenafspraken later in een deelconvenant (vaststellingsovereenkomst) worden vastgelegd.
Afspraak per pensioenuitvoerder
De afspraken over het pensioen worden gemaakt per pensioenuitvoerder.
Het is dus bijvoorbeeld mogelijk bij ene uitvoerder te kiezen voor conversie, terwijl je bijvoorbeeld bij de andere uitvoerder kiest om standaard te verevenen.
Het bijzonder partnerpensioen / nabestaandenpensioen op basis van de Pensioenwet (PW)
De Pensioenwet regelt onder andere het recht op nabestaandenpensioen na een scheiding.
Deze wet stelt dat na een scheiding de voormalige partner recht heeft op een bijzonder nabestaandenpensioen.
Het gaat dan om het volledige opgebouwde nabestaanden pensioen.
Ook van vóór de huwelijkse periode.
Dit is niet het geval als dit nabestaandenpensioen in het verleden is toebedeeld aan een vorige ex-partner.
In sommige situaties wordt het nabestaanden pensioen veilig gesteld door middel van een risicoverzekering.
In dat geval is er geen opgebouwd nabestaandenpensioen dat daadwerkelijk aan de ex-echtgenoot toebedeeld kan worden.
Om deze reden is het belangrijk om kritisch te kijken naar de impact die een overlijden heeft nadat de scheiding is afgewikkeld.
Veelal deel je namelijk zowel in tijd als geld de zorg voor de kinderen.
Net als bij de WVPS mag je in onderling overleg afwijkende afspraken maken over het bijzonder nabestaandenpensioen.
Samenwoners
Pensioenvoorzieningen van samenwonenden vallen buiten de werking van de WVPS.
Dat betekent echter niet dat de ex-partner nooit recht heeft op pensioen na het verbreken van de relatie.
In veel pensioenregelingen is bepaald dat de ex-partner bij het beëindigen van de samenwoning op dezelfde manier als bij echtscheiding een bijzonder nabestaandenpensioen krijgt na het overlijden van de andere partner.
Ook in een samenlevingscontract is het mogelijk afspraken te maken over de verdeling van het oudedagspensioen en het nabestaandenpensioen.
Belangrijk nadeel van het verdelen van pensioenen bij samenwoners is het feit dat er bij de vereveningsgerechtigde partner geen rechtstreeks verhaalsrecht op de pensioenuitvoerder kan ontstaan.
Toch zijn er in de praktijk een beperkt aantal pensioenuitvoerders die hier wel aan meewerken.
Wetsvoorstel Wet pensioenverdeling bij scheiding
Zowel in 2007 als in 2017 is uitvoerig onderzoek gedaan naar de WVPS.
Hierin kwamen een aantal zaken naar voren:
- De mogelijkheden zijn bij de meeste scheidende stellen niet bekend;
- Er wordt zelden afgeweken van de verevening 50%-50%;
- Slechts in 3% van de gevallen wordt conversie toegepast;
- Slecht in 30%-50% wordt binnen twee jaar melding gedaan bij de pensioenuitvoerders;
- De bekendheid van de mogelijkheden binnen de WVPS bij professionals is zeer beperkt.
Dit heeft ertoe geleid dat er een wetsvoorstel is gedaan om de afwikkeling van het pensioen bij echtscheiding aan te passen.
Het doel was om deze wet er 1 januari 2022 in werking te laten treden.
Met de komst van de Wet Toekomst Pensioenen per 1 juli 2023 is deze wet (voorlopig) uitgesteld tot 1 januari 2028.
Toch is dit wetsvoorstel er niet voor niets gekomen en om deze reden licht ik deze in een aparte blog toe.
